Organ Naklinde Bilmemiz Gerekenler...

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi, Genel Cerrahi ve Organ Nakli Uzmanı Prof. Dr. Ayhan Dinçkan organ nakli konusunda bilinmesi gerekenler konusunda açıklamalarda bulundu.

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi, Genel Cerrahi ve Organ Nakli Uzmanı Prof. Dr. Ayhan Dinçkan uzman bir ekiple birlikte Türkiye'de ve Dünya'da önemli önemli bir konumdalar. Organ Naklini başarı ile yürüten ekipte şu isimler yer alıyor: Prof. Dr. Ayhan Dinçkan ( Organ Nakli Merkez Müdürü ve Genel Cerrahi )·         Prof.Dr. Murat Tuncer ( Nefroloji)·         Doç.Dr. Murat Akyıldız ( Gastroenteroloji )·         Doç. Dr. Gürkan Tellioğlu ( Genel Cerrahi )·         Doç.Dr. Gürsel Yıldız ( Nefroloji)·         Doç. Dr. Murathan Uyar ( Nefroloji )·         Yrd. Doç. Dr. Eryiğit Eren ( Genel Cerrahi)·         Yrd. Doç. Dr. Mehmet Tokaç ( Genel Cerrahi)·         Uzm. Dr. Şencan Acar ( İç Hastalıkları )·         Koor. Hüseyin Yumak ( Organ Nakli Koordinatörü)·         Koor. Ayşe Özkan ( Organ Nakli Kordinatörü) Prof. Dr. Ayhan Dinçkan, organ nakli konusunda bilinmesi gerekenlerle ilgili olarak şu açıklamalarda bulundu: Karaciğer Nakli Genel BilgilendirmeKaraciğer 400’den fazla görevi olan vücudumuzun en büyük iç organıdır. Proteinleri, kolesterolü, fosfolipidleri ve pıhtılaşma faktörlerini sentezlemek, safra üretmek, pek çok kimyasal madde ve ilacın vücuttan atılımını sağlamak ve kan şekeri düzeyini ayarlamak başlıca görevleri arasındadır. Akut ve kronik karaciğer hastalıklarında eğer karaciğer yetmezliği gelişirse karaciğer nakli gündeme gelir. Günümüzde karaciğer nakli zamanında yapılırsa %80-90 başarı oranı ile gerçekleşmektedir.B ve C hepatiti ile alkole bağlı karaciğer sirozu en yaygın karaciğer nakil gerekçeleridir. Bunun yanında mantar ve ilaç zehirlenmelerine bağlı akut karaciğer yetmezliği, karaciğer tümörü (hepatoselüler karsinom) ve bazı metabolik hastalıklarda başlıca karaciğer nakil endikasyonlarını oluşturmaktadır. Karaciğer nakli kararı alınan hastalar için gerekli organ iki kaynaktan temin edilir. Öncelik beyin ölümü sonrası bağışlanan organlar vasıtasıyla olmalıdır. Ülkemizde organ bağışının yetersiz olması nedeniyle kadavradan organ nakli talebi karşılayamadığından  dördüncü dereceye kadar olan akrabalardan canlı vericili nakiller yapılmaktadır.Kadavra vericili karaciğer nakliKadavradan karaciğer nakli, beyin ölümü gerçekleşmiş bir bireyden alınan organın nakledilmesi işlemidir. Organ nakli sayısının artırılmasında ilk hedef kadavradan yapılan organ nakli sayısını arttırmak olmalıdır. Kadavranın tespiti, bakımı, aile görüşmesi ve organ alımı acil serviste başlayıp ameliyathanede biten iyi bir organizasyon işidir. Bu anlamda, organ nakli koordinatörleri hem toplumun organ bağışı konusunda eğitimi, hem de aile ile görüşme ve organın bağışlanması konularında anahtar role sahiptir.Ulusal Organ Bekleme ListesiGünümüzde artan karaciğer yetmezliği hasta sayısını karşılayacak oranda kadavradan organ bulunamamaktadır. Ülkemizde organ bağış oranı yıllar içinde artış göstererek milyon nüfus başına 5,2 olmasına rağmen, bu oran gelişmiş ülkeler düzeyinde değildir. Ülkemizde son zamanlarda yılda 1000’in üzerinde karaciğer nakli gerçekleşmektedir. Ne yazık ki bu sayının büyük kısmını canlı vericili karaciğer nakli oluşturmakta hatta bu sayılar bizi dünyada en çok canlı vericili karaciğer nakli yapan ikinci ülke konumuna getirmektedir.Her organ nakli merkezi kadavradan karaciğer nakli yapılacak alıcı adaylarının belirlenmesinde hastalarının verilerini merkezi sisteme girer. Organ temin edildiğinde adaletli bir seçim için bu verilerle elde edilen puanlamaya göre Sağlık Bakanlığı tarafından organın dağıtımı yapılır ve merkezlere bildirilir. Ancak şu unutulmamalıdır ki, karaciğer dağıtımında öncelik acil organ bekleyen hastalara olmaktadır. Ülkemizde ulusal bekleme listesinde şuan itibarı ile 2200 civarında kronik karaciğer hastası nakil için umutla organ bağışı beklemektedir. Canlı Vericili Karaciğer NakliCanlı vericili karaciğer nakli, sağlıklı bir vericiden alınan karaciğerin bir parçasının alıcıya naklini içeren ileri düzey karmaşık bir cerrahi girişimdir. Tamamen sağlıklı bireylerden seçilen canlı vericilerin karaciğerlerinin %65-70’i nakil edilmek için alınabilmekte ancak canlı vericiler içinde geride yeterli miktarda karaciğerin kalması gerekmektedir. Ameliyattan sonra vericilerde kanama, damarsal ve safra yolu sorunları ile infeksiyonlar önemli sorunları oluşturmaktadır. Canlı Vericilere Niçin İhtiyaç Vardır?Ulusal bekleme listesinde son dönem karaciğer yetmezliği tanısı konularak karaciğer nakli olmayı bekleyen hasta sayısı her gün giderek artmaktadır. Ne yazık ki tüm hastalara yetecek kadar organ bulunamamaktadır. Bekleme listesindeki hastaların yaklaşık %50'si organ nakli beklerken hayatını kaybetmekte ve listeye her gün yeni hastalar eklenmektedir. Bu anda da canlı vericili nakillerin gündeme gelerek organ kaynağı olarak ileri sürülmesi ve dolayısı ile organ sıkıntısını ve ölüm oranlarını azaltması planlanmaktadır. Canlı vericili nakiller hastaların bekleme süresini kısaltmak, en uygun zamanda ve en uygun organ parçasının nakil yapılmasını sağlamak gibi avantajları vardır.Canlı verici adayında aranan özelliklerÖncelikle vericide gönüllülük, sonrasında da kan grubu uyumu esas unsurdur. Kan grubu uyumunda Rh faktörünün önemi olmayıp, O kan grubu genel verici, AB kan grubu genel alıcı olarak değerlendirilir. Canlı vericiler 18-50 yaşları arasında (18 yaşını doldurmuş) ve akli dengesi yerinde, herhangi bir sağlık sorunu olmayan kişiler olmalıdır. Ayrıca vücut kitle indeksinin 30’un altında olması önerilmektedir. Bunun dışında; hepatit B veya C 'ye sahip olan, alkol ve uyuşturucu gibi madde bağımlısı, HIV infeksiyonu, kanser hastalığı olan ve tedavi edilmemiş veya edilemeyen psikolojik hastalığı olanlar verici olarak uygun bulunmazlar.Karaciğer nakil ameliyatı                              Karaciğer bekleyen hastalar ulusal organ bekleme listesine girebilmek için tıbbi bir incelemeden geçerler. Organ temin edildiğinde ki bu genellikle acil şartlarda olmaktadır. Uygun adaylar merkeze davet edilir, kısa bir tıbbi hazırlık ve kan temini sürecini takiben uygun bulunan hasta ameliyata alınır. Canlı vericili nakillerde ise tüm hazırlıklar yapıldıktan sonra alıcı ve verici ayrı odalarda, ayrı ekiplerce ameliyat edilir.  Her bir ameliyat ortalama 4-6 saat sürmektedir. Ameliyattan sonra hastalar belli bir süre genellikle yoğun bakım şartlarında takip edilirler. Daha sonra hasta servise alınarak beslenmeleri, ilaç ayarlamaları, genel takipleri ve nakil sonrası yaşamları ile ilgili eğitimleri verilir.1 yılın sonunda günümüzde deneyimli merkezlerde hasta sağ kalımı %90 seviyelerinin üstüne çıkmıştır. Ancak canlı vericili nakillerde, kadavra nakillere göre safra yolu sorunu görülme oranı daha yüksek (%20) olabilmekte ve ileriki yıllarda çözüm üretilmesi gereken temel sorunlardan birini oluşturmaktadır.Karaciğer nakli sonrası nelere dikkat edilmeli?Karaciğer nakli olan hastalar ameliyattan sonra bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanırlar. Bu ilaçların kullanılmaması ciddi sorunlara yol açmaktadır. Bu ilaçlar tamamen doktor kontrolünde kullanılmalı ve uyarılara mutlaka uyulmalıdır. Çünkü nakilden sonra geçen süreye bağlı olarak bu ilaçların az kullanılması takılan organın vücut tarafından red edilmesine, yüksek dozda kullanılması ise infeksiyon gibi tehlikeli durumlara yol açabilir. Ayrıca hastalar nakilden sonra belli sürelerde bazı infeksiyonlardan korunmak için de ilaçlar kullanırlar. Nakilden sonra riskin en yüksek olduğu ilk aylarda hastalar nakil merkezlerinde yakından takip edilirler. Daha sonra bu sık takip aralıkları uzatılmaktadır. Karaciğer nakli sonrası hastalar fiziki sağlığına kavuşmanın yanında sosyal hayatına da tekrar kavuşurlar. Yani tekrar eski iş temposuna dönebilir, sağlıklı ortamlarda bulunup yemek yiyebilir, seksüel aktivitesine kavuşup hatta çocuk sahibi bile olabilirler. Spor aktivitelerinde bulunabilir. Hastalar ameliyattan sonra kontrollerini düzenli yaptırarak, hekiminin ilaç ve diğer yönlendirmelerine uyarak aileleri ve sevdikleri ile birlikte mutlu bir hayat sürdürebilirler. Bununla birlikte hastalara düşen önemli görevlerden biride iyi ve dengeli beslenme ile kilo kontrolünü sağlamak,  alkol ve sigaradan uzak durmaktır. Acil durumlarda Karaciğer NakliAcil canlı vericili karaciğer nakli özel durumlarda söz konusu olan, genellikle birkaç gün içinde ölümle sonuçlanabilecek akut karaciğer yetmezliği durumunda gündeme gelmektedir. Ülkemizde genellikle yılın belli dönemlerinde zehirli mantar yenmesi sonucunda sıkça rastlanabilir. Bunun dışında bazı ilaçların kullanılması ve viral hepatitlerin akut alevlenme dönemlerinde de görülebilir. Bazen kendiliğinde düzelen akut karaciğer yetmezliği durumlarında eğer hastanın durumu hayatı tehdit edecek boyuta gelmişse acil karaciğer yapılması hastanın hayata tutunması için şarttır.Sonuç olarak; karaciğer nakli zamanında planlanabilir ve yapılabilirse başarılı bir ameliyat dönemini takiben hastalar tamamen sağlıklı bir şekilde hayatlarına dönebilirler.