Son zamanlarda ardı ardına gelen zamlar ve zorlaşan hayat şartları birçoğumuzun gündeminde. Hemen her kesimden insanı etkileyen bu zamlar çok konuşulup tartışılıyor. Peki, yapılan zamlar halkın bakış açısından hayatı nasıl etkiledi? Alım gücü ne durumda? Ekonomik durumumuzdan ne kadar memnunuz? NG Araştırma olarak bu soruların cevaplarını öğrenmek için 20 Şubat – 11 Mart 2024 tarihleri arasında, benderimki.com aracılığıyla 18 yaş üzeri Türkiye geneli 1737 kişinin katıldığı bir kamuoyu araştırması yaptık. Yaptığımız araştırmaya katılanların çalışma durumları şu şekilde:

Aktif Çalışan : %48

İşsiz : %16

Ev Hanımı : %14

Emekli (Çalışmayan) : %11

Öğrenci : %6

Emekli (Çalışmaya devam eden) : %5

EMEKLİLER GEÇİNEBİLİYOR MU?

2024 yılında emekli maaşlarına yapılan % 49,25 oranındaki zam emeklilerin beklentisini karşıladı mı?

Verilen cevaplar; Beklediğimden yüksekti yüzde 3, beklediğim oranda bir zamdı yüzde 11, beklediğimden azdı yüzde 86…

Emeklilerin % 86’sı, yapılan zammın beklediğinden az olduğunu belirtti. Katılımcılar arasındaki her 2 emekliden 1’inin emekli maaşı dışında başka bir geliri bulunuyor. Ek gelire de gerçekten ihtiyaçları olduğunu belirttiler. Çünkü ek geliri olan her 10 emekliden 9’u sadece emekli maaşıyla geçinemeyeceğini söylüyor. Emekli maaşı dışında ek geliri olmayanların %70’i ise geçinemediğini belirtti. 2001 yılında asgari ücretin 1,6 katı olan en düşük emekli maaşı, 22 yıl sonra net asgari ücretin 0,6 katına düştü1.

ASGARİ ÜCRETE GELEN ZAM YETERLİ Mİ?

Asgari ücrete yapılan %49 oranındaki zam çok konuşuldu. Peki, bu zam asgari ücretlinin rahat bir nefes almasını sağladı mı?

Verilen cevaplar; Beklediğimden yüksekti yüzde 7, beklediğim oranda bir zamdı yüzde 31, beklediğimden azdı yüzde 62…

Her 10 kişiden 6'sı yapılan zammın beklediğinden az olduğunu belirtirken, 3'ü ise beklediği oranda bir zam olduğunu belirtti.

ASGARİ ÜCRETLE KAÇ KİŞİ GEÇİNEBİLİR?

Geçim şartlarını daha iyi anlayabilmek için katılımcılara, kirada yaşayan ve tüm geliri asgari ücret olan kaç kişilik bir ailenin borçlanmadan temel ihtiyaçlarını karşılayabileceğini sorduk.

Katılımcıların %37’si asgari ücretle bir kişinin dahi temel ihtiyaçlarını karşılayamayacağını düşünüyor. %26’sı 1 kişi derken, 2 kişi diyenlerin oranı %16. 4 kişilik bir ailenin geçinebileceğini belirtenlerin oranı ise %7. Ayrıca 5 veya daha fazla kişinin geçinebileceğini belirtenlerin toplam oranı ise %4. Yaklaşık olarak oranladığımızda her 3 kişiden 1'i, tek kişinin bile asgari maaşla geçinemeyeceğini belirtti. Her 3 kişiden 2'si ise iki kişinin geçinemeyeceğini yani yeni bir hanede yeni bir aile kurulamayacağını belirtti.

ZAMLAR YAŞAMI NASIL ETKİLEDİ?

Son zamanlarda gelen zamların geçim şartları üzerindeki etkilerini sorduğumuzda gelen yanıtlar oldukça dikkat çekiciydi.

Ev kiralarındaki artış katılımcıların %68’ini olumsuz yönde etkilerken, faturalardaki (elektrik, doğalgaz, su) artış ise katılımcıların %88'ini olumsuz yönde etkiledi. Fiyat artışlarından olumsuz etkilenmeyen oldukça azınlık bir kesim var. Benzin fiyatlarındaki artıştan olumsuz yönde etkilenenlerin oranı ise % 87. Ayrıca, katılımcıların %92’si gıda ürünlerindeki artıştan olumsuz yönde etkilendiklerini belirtti.

EV KİRALARINDAKİ ARTIŞIN ETKİLERİ NELER?

Kirada yaşayan katılımcılara, oturdukları evin kirası ile ilgili görüşlerini sorduk.

Verilen cevaplar; Beklentimin altında yüzde 7, tam olarak beklediğim gibi yüzde 25, beklediğimden daha fazla yüzde 68…

Yaklaşık olarak her 3 kiracıdan 2'si ev kirasının beklediğinden çok fazla olduğunu belirtirken, beklediğim gibi diyenlerin oranı ise her 4 kişiden 1'i oldu. Kirada oturuyorum diyenlerin Türkiye genelinde ödediği aylık kira tutarının ortalaması 8.737 TL. Bu veriyi detaylı incelediğimizde İstanbul, Ankara ve İzmir aylık kira ortalaması ise 14.321 TL olarak dikkat çekti. Ev sahibi olmayanlara, ‘Oturduğun ev senin olsa sen evini ne kadara kiraya verirdin?’ diye sorduğumuzda ise gelen yanıtların ortalaması 5.711 TL.

AKARYAKIT ZAMLARI SÜRÜCÜLERİ NASIL ETKİLİYOR?

Akaryakıta zamlar gelmeye devam ediyor. Peki, bu durum araba kullanma alışkanlığımızı değiştirdi mi?

Verilen cevaplar; Kullanım sıklığım arttı yüzde 1, değişim olmadı yüzde 18, kullanım sıklığım azaldı yüzde 81…

Arabası olan her 10 kişiden 8’i son zamlardan sonra araç kullanım sıklığını azalttığını belirtti. Arabası olmayan kişilere ise araba almama sebebini sorduğumuzda gelen yanıtlar yine ekonomik sorunları işaret ediyor. Katılımcıların %41’i kişisel ekonomik durumunun kötü olmasını sebep gösterirken, %39’u ise araba fiyatlarının çok yüksek olmasından kaynaklandığını belirtti.

BİRİKİM YAPABİLİYOR MUYUZ?

Bir çoğumuz geleceğimiz için birikim yapmanın önemli olduğunu düşünür ve bunun için çaba gösteririz. Peki, gerçekten birikim yapabiliyor muyuz?

Verilen cevaplar; Evet yüzde 20,hayır yüzde 80

Her 10 kişiden 8'i birikim yapamadığını belirtirken, 2'si ise düzenli olarak birikim yapabiliyor.

AYLIK GELİR, GİDERLERİ KARŞILIYOR MU?

Zamlar, enflasyon derken Türkiye'de ailelerin aylık geliri, temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetiyor mu?

Evet diyenlerin oranı yüzde 52, hayır diyenlerin oranı yüzde 48…

Aylık gelirinin, temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını söyleyenlerin oranı yaklaşık olarak her 2 kişiden 1'i. (Referans: 1- BBC)